Luật SHTT 2005 ra đời cùng với các văn bản pháp luật khác đã tạo thành hành lang pháp lý tương đối đầy đủ và vững chắc bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam. Các quy định liên quan đến khái niệm, tiêu chí xác định nhãn nổi tiếng tại Điều 4 và Điều 75 Luật SHTT khá rõ ràng, đầy đủ, tương đồng với các nước tiên tiến trên thế giới, phù hợp với các Điều ước quốc tế như Công ước Pari, Hiệp định TRIPs mà Việt Nam là thành viên.
Bên cạnh đó, cơ chế bảo hộ tự động của nhãn hiệu nổi tiếng cũng được quy định chi tiết tại Nghị định 103/2006/NĐ-CP đã đảm bảo mức bảo hộ tối đa, quyền tự chủ, tự định đoạt, tự chịu trách nhiệm của các chủ thể; đồng thời giảm thiểu các thủ tục hành chính khi đăng kí bảo hộ. Việc áp dụng, thực thi cơ chế bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam cũng ngày càng được đẩy mạnh, phát huy hiệu quả cao.
Ngoài hoạt động bảo hộ của các cơ quan có thẩm quyền thì chính các chủ sở hữu thương hiệu cũng như toàn xã hội đã và đang góp sức mình trong việc bảo vệ giá trị đích thực của những nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ uy tín. Chẳng hạn như Chương trình Tư vấn, đánh giá và trao giấy chứng nhận Nhãn hiệu cạnh tranh – nhãn hiệu nổi tiếng Việt Nam, Chương trình bình chọn Hàng Việt Nam chất lượng cao, Chương trình Chắp cánh thương hiệu… được phối hợp tổ chức bởi Cục SHTT và các doanh nghiệp, hiệp hội. Đây là nơi các nhãn hiệu hàng hóa có uy tín chất lượng được vinh danh, góp phần quảng bá cho chính các nhãn hiệu này đồng thời cũng có thể là thước đo “nhãn hiệu nổi tiếng”. Chẳng hạn như chứng nhận nhãn hiệu nổi tiếng của Chương trình Nhãn hiệu cạnh tranh – nhãn hiệu nổi tiếng sẽ được các cơ quan thực thi pháp luật sở hữu trí tuệ xem xét như tư liệu, căn cứ quan trọng trong giải quyết các vụ việc liên quan đến nhãn hiệu nổi tiếng. Còn có rất nhiều các trang mạng đang tích cực hoạt động nhằm tuyên truyền và phổ biến pháp luật sở hữu trí tuệ về bảo hộ nhãn hiệu cũng như đưa ra khuyến cáo cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người tiêu dùng về hoạt động bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng nói riêng và nhãn hiệu nói chung.
Tuy nhiên, ngoài những mặt đã đạt được, thực trạng bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng còn rất nhiều hạn chế, bất cập cần khắc phục. Cụ thể là,
Thứ nhất, các quy định về bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam còn thiếu sự đồng bộ, nhiều quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn, gây khó khăn trong việc thực hiện và áp dụng. Chẳng hạn như, khoản 20 Điều 4 Luật SHTT 2005 quy định: “Nhãn hiệu nổi tiếng là nhãn hiệu được người tiêu dùng biết đến rộng rãi trên lãnh thổ Việt Nam”, tuy nhiên, tại Điều 75 Luật SHTT 2005 lại đưa ra các tiêu chuẩn đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng, trong đó có quy định “số lượng các quốc gia công nhận nhãn hiệu là nổi tiếng”, tức là nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam phải là nhãn hiệu được công nhận nổi tiếng trên nhiều quốc gia và đáp ứng được điều kiện được phổ biến rộng rãi trên lãnh thổ Việt Nam. Như vậy, giữa hai quy phạm này có sự không thống nhất về tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng. Điều này đã gây khó khăn cho các cơ quan chức năng khi xác định nhãn hiệu nổi tiếng và quyền của chủ sở hữu các nhãn hiệu nổi tiếng cũng khó có thể được bảo vệ.
Thứ hai, theo quy định của pháp luật hiện nay, nhãn hiệu nổi tiếng được bảo hộ tại Việt Nam không cần qua đăng ký, tính nổi tiếng của nhãn hiệu chủ yếu phụ thuộc vào quá trình tự chứng minh của các chủ thể và khi xảy ra tranh chấp, hoạt động công nhận và bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng mới được thực hiện. Quy định này khiến công tác chứng minh nhãn hiệu nổi tiếng mất nhiều thời gian, tiền của, rất khó khăn; từ đó kéo theo việc quyền lợi của chủ sở hữu những nhãn hiệu này bị xâm hại sẽ không được bảo vệ một cách kịp thời.
Thứ ba, về công tác thực thi pháp luật về bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng; cho đến thời điểm này, Việt Nam chưa cấp giấy chứng nhận cho bất kì một nhãn hiệu nào là nhãn hiệu nổi tiếng. Thực tế các nhãn hiệu như CocaCola, Honda, Samsung hay Nokia… chỉ đăng kí và được cấp giấy chứng nhận đăng kí nhãn hiệu hàng hóa ở Việt Nam; cụ thể, CocaCola được cấp giấy chứng nhận đăng kí nhãn hiệu hàng hóa số 7114 và 7119 ngày 26/02/1992 và số 15868 năm 1995;… tuy nhiên, đây chỉ là giấy chứng nhận đăng kí nhãn hiệu thông thường mà không phải là chứng nhận nhãn hiệu nổi tiếng. Điều này được giải thích bởi theo quy định của Luật SHTT 2005, nhãn hiệu nổi tiếng được bảo hộ với cơ chế tự động, đồng thời do mâu thuẫn trong các quy định tại khoản 20 Điều 4 và Điều 75 Luật SHTT 2005 cũng cho thấy rất khó để chứng minh đâu là nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam. Những quy định không rõ ràng này đã dẫn đến nhiều vụ tranh chấp; trong đó phải kể đến vụ Công ty Bestbuy (Hoa Kỳ) phản đối việc cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu Bestbuy và hình cho Công ty TNHH Hoàn Hảo Việt Nam vì cho rằng việc làm này đã xâm phạm nhãn hiệu nổi tiếng Bestbuy của Công ty Bestbuy (Hoa Kỳ).
Thứ tư, tình trạng xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu nổi tiếng còn diễn ra rất phổ biến, dưới nhiều hình thức và mức độ khác nhau. Tuy nhiên, thực tế lại chưa có bất cứ biện pháp cụ thể nào ngăn chặn tình trạng này một cách có hiệu quả. Bên cạnh đó, pháp luật Việt Nam cũng chưa có các quy định xác định chính xác như thế nào được coi là hành vi xâm phạm nhãn hiệu nổi tiếng; vì vậy cơ quan có thẩm quyền như Công an, hải quan, quản lý thị trường,… gặp nhiều khó khăn trong quá trình áp dụng pháp luật. Chẳng hạn, các mẫu mã quần áo được may gia công và gắn nhãn mác nổi tiếng như Gucci, LV, Levi’s,… được bán với giá rất rẻ; rượu kém chất lượng được sản xuất, đóng chai và dán nhãn rượu tây;… cũng diễn ra rất phổ biến nhưng lực lượng quản lý thị trường không thể kiểm soát được hết và nếu phát hiện cũng chỉ dừng lại ở mức lập biên bản.
Thứ năm, trong thời đại của công nghệ thông tin, internet phát triển với phạm vi lớn trên phạm vi toàn quốc cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đăng ký tên miền trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu nổi tiếng. Tên miền được cá nhân, tổ chức đăng kí sử dụng nhằm thông qua đó quảng bá hình ảnh về sản phẩm, dịch vụ, thực hiện các hoạt động thương mại hoặc phi thương mai trong môi trường internet toàn cầu. Với quy định tại điểm d khoản 1 Điều 130 Luật SHTT 2005, cũng như trong Nghị định 130/NĐ-CP thật sự chưa đủ căn cứ pháp lý để bảo hộ tên miền của nhãn hiệu nổi tiếng; do đó chủ thể có tên miền bị xâm phạm; đặc biệt với những chủ thể có tên miền là nhãn hiệu nổi tiếng, khi khởi kiện ra Tòa án thường gặp nhiều khó khăn, trải qua quá trình tranh tục phức tạp, lâu dài và tốn kém.
Ngoài những bất cập trên, một trong những hạn chế trong quá trình bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng chính là thẩm quyền giải quyết tranh chấp liên quan đến nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam. Theo thực tế áp dụng pháp luật, cơ quan giải quyết tranh chấp là Tòa án, trong khi cơ quan công nhận và xem xét nhãn hiệu nổi tiếng lại là Cục SHTT; đồng thời hai cơ quan này còn chưa có sự phối hợp nhịp nhàng, khiến quá trình chứng minh nhãn hiệu và giải quyết tranh chấp kéo dài, phức tạp, không hiệu quả; làm giảm mức độ bảo hộ đối với quyền sở hữu trí tuệ nói chung và với nhãn hiệu nổi tiếng nói riêng.
Xem thêm: Bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng ở Việt Nam còn một số hạn chế
Nguồn:
